قانون جدید مهریه در ایران، کاهش سقف مجازات برای عدم پرداخت مهریه از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه

 قانون جدید مهریه ۱۴ سکه در ایران؛ بررسی کاهش سقف ضمانت اجرای کیفری و پیامدهای حقوقی

بحث کاهش سقف ضمانت اجرای مهریه این روزها به یکی از موضوعات داغ در فضای حقوق خانواده تبدیل شده است. بسیاری از مردم و کارشناسان حقوقی در حال تحلیل آثار این تغییر هستند و پرسش‌های فراوانی درباره زمان اجرایی شدن، میزان مهریه، شرایط مطالبه و تأثیر آن بر حقوق زنان و مردان مطرح می‌شود. تصویب قانون جدید مهریه در مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۴۰۴/۰۹/۱۲، که سقف ضمانت اجرای کیفری مهریه را از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه کاهش می‌دهد، نقطه عطفی در اصلاح مقررات مهریه در ایران محسوب می‌شود. لازم به ذکر است که این قانون پس از تأیید شورای نگهبان و ابلاغ رئیس‌جمهور، لازم‌الاجرا خواهد شد و تا پیش از آن، صرفاً به عنوان مصوبه مجلس مطرح است.

این تغییر قانونی نه به معنای محدود کردن حق زنان برای مطالبه مهریه کامل است و نه به معنای حذف مهریه عندالمطالبه؛ بلکه چارچوب اجرایی آن اصلاح شده تا هم از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری شود و هم تعادل میان حقوق زوجین حفظ گردد.

قانون جدید مهریه ۱۴ سکه: مبانی و اصول حقوقی

بر اساس قانون مدنی، زن مالک مهریه خود از زمان انعقاد عقد است و می‌تواند نسبت به آن هرگونه تصرف مشروع انجام دهد؛ این اصل حقوقی در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی تصریح شده است. تغییر اخیر مجلس، تنها نحوه اجرای ضمانت کیفری را اصلاح کرده است و حق زن برای مطالبه تمامی مهریه، حتی بیش از ۱۴ سکه، کماکان محفوظ است.

این اصلاح، با هدف کاهش جمعیت زندانیان مهریه و جلوگیری از اعمال فشارهای غیرضروری بر مردانی که توانایی مالی محدودی دارند، انجام شده است. در عین حال، حق مطالبه مهریه بالاتر از ۱۴ سکه همچنان بر اساس استطاعت مالی مرد و مسیر قانونی برقرار است. این تغییر باعث ایجاد توازن میان حفظ حقوق مالی زن و جلوگیری از تحمیل زندان‌های غیرضروری می‌شود.

تصویب قانون در مجلس و مراحل اجرایی

تصویب این قانون در مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۴۰۴/۰۹/۱۲ انجام شده است. بر اساس روند قانونی، پس از تصویب مجلس، قانون برای بررسی و تأیید به شورای نگهبان ارسال می‌شود. پس از تأیید شورای نگهبان و ابلاغ رسمی از سوی رئیس‌جمهور، قانون لازم‌الاجرا خواهد شد.بنا براین، هرگونه اجرای عملیاتی این قانون تا پیش از تأیید شورای نگهبان، جنبه پیشنهادی و آماده‌سازی دارد و ملاک عمل رسمی نیست. پس از اجرایی شدن، دفاتر ثبت ازدواج و مراجع قضایی موظف به رعایت سقف جدید ضمانت اجرای مهریه خواهند بود.

سقف ضمانت اجرای کیفری مهریه و تأثیر آن بر مطالبه مهریه

سقف ضمانت اجرای کیفری پیشین مهریه ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی بود. بر اساس قانون جدید، مرد در صورت پرداخت معادل ۱۴ سکه، دیگر به دلیل عدم پرداخت مابقی مهریه بازداشت نخواهد شد. این تغییر به معنای کاهش فشار کیفری بر مرد است، اما حق زن برای مطالبه مهریه کامل همچنان برقرار است.

حق مطالبه مهریه بیش از ۱۴ سکه منوط به استطاعت مالی مرد و ارائه درخواست از مسیر قانونی است. این قانون به نوعی تضمین می‌کند که مهریه بالاتر از سقف جدید تنها در صورت توانایی مرد و با رعایت تشریفات قانونی قابل اجرا باشد.

مهریه عندالمطالبه و عدم الزام به عندالاستطاعه بودن مهریه در قانون جدید

یکی از ابهامات مهم در تحلیل قانون جدید مهریه، وضعیت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه است. قانون جدید بر اساس مصوبات مجلس و قانون مدنی، الزاماً مهریه را به عندالاستطاعه محدود نکرده است؛ مهریه همچنان می‌تواند عندالمطالبه باشد و زن می‌تواند از همان ابتدا تمام مهریه را مطالبه کند، بدون آنکه محدود به توانایی مالی شوهر باشد.

این نکته، همخوانی کاملی با ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی دارد که مالکیت مهریه زن را از زمان عقد تأکید می‌کند و تصرف وی را در مهریه مشروع و قابل استناد می‌داند.

ارزیابی پیامدهای حقوقی قانون جدید

۱. حفظ حقوق زنان

با وجود کاهش سقف ضمانت کیفری، حق زن برای دریافت مهریه کامل و مطالبه قانونی آن همچنان محفوظ است. این موضوع نشان می‌دهد که تغییرات صرفاً در زمینه ضمانت کیفری است و به ماهیت حقوق مالی زن خللی وارد نکرده است.

۲. کاهش فشار بر مردان

مردانی که توان پرداخت فوری مهریه بالا را ندارند، دیگر با خطر بازداشت مستقیم مواجه نخواهند بود و تنها محدودیت‌های حقوقی و مالی اعمال می‌شود. این تغییر، سازوکارهای اجرایی و قضایی را متعادل‌تر می‌کند و از سوءاستفاده احتمالی جلوگیری می‌کند.

۳. تاثیر بر دعاوی حقوقی و ثبت مهریه

اجرای قانون جدید، ثبت مهریه در دفاتر رسمی و مطالبه آن از مسیر قانونی را همچنان الزامی می‌کند. دفاتر ثبت ازدواج و مراجع قضایی پس از اجرایی شدن قانون موظف به رعایت سقف جدید هستند.

حق ثبت مهریه

حق ثبت مهریه هزینه‌ای است که برای ثبت درخواست مطالبه مهریه در دفاتر رسمی یا مراجع قضایی دریافت می‌شود. بر اساس قانون جدید، زن برای مطالبه مهریه تا سقف ۱۴ سکه موظف به پرداخت حق ثبت است و ادامه فرآیند مطالبه پس از پرداخت این هزینه، به صورت قانونی ممکن می‌شود.

میزان حق ثبت معمولاً حدود ۲.۵ درصد از بهای مهریه محاسبه می‌شود و بر اساس نرخ روز تعیین می‌شود. این سازوکار، تضمین می‌کند که مطالبه مهریه از مسیر رسمی انجام شود و حقوق زن حفظ شود.

پرسش‌های متداول

۱. قانون جدید مهریه ۱۴ سکه از چه زمانی لازم الاجرا می‌شود؟

پس از تأیید شورای نگهبان و ابلاغ رسمی رئیس‌جمهور، قانون لازم‌الاجرا خواهد شد و مراجع قضایی موظف به رعایت سقف جدید ضمانت اجرای مهریه خواهند بود.

۲. آیا مهریه همچنان عندالمطالبه است؟

بله، مهریه همچنان می‌تواند عندالمطالبه باشد و الزام به عندالاستطاعه ندارد. زن می‌تواند تمام مهریه را از ابتدای مطالبه درخواست کند، بدون آنکه محدود به توانایی مالی شوهر باشد.

۳. آیا میزان مهریه در قانون جدید تغییر کرده است؟

خیر، قانون جدید تنها سقف ضمانت کیفری مهریه را کاهش داده و تغییری در مقدار و ماهیت مهریه ایجاد نکرده است.

جمع‌بندی

قانون جدید مهریه ۱۴ سکه، تصویب شده در تاریخ ۱۴۰۴/۰۹/۱۲ مجلس شورای اسلامی، با هدف کاهش فشار کیفری بر مردان و حفظ حقوق مالی زنان طراحی شده است. این تغییر تنها نحوه اجرای ضمانت کیفری را اصلاح می‌کند و حق زن برای مطالبه مهریه کامل را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد. پس از تأیید شورای نگهبان و ابلاغ رئیس‌جمهور، قانون لازم‌الاجرا خواهد شد و مراجع قضایی و دفاتر ثبت ازدواج موظف به رعایت آن هستند.این قانون به نحوی متعادل، حقوق زنان و مردان را در موضوع مهریه حفظ می‌کند، فشارهای غیرضروری را کاهش می‌دهد و چارچوب جدیدی برای مطالبه قانونی مهریه ایجاد می‌نماید.